Kæra til sérstaks saksóknara á hendur Dróma fyrir skipulagða glæpastarfsemi
Samstaða gegn Dróma sendi sérstökum saksóknara kæru þann 9. desember 2013, þar sem embættið er hvatt til að kanna hvort starfsemi Dróma gæti fallið undir skilgreiningu á skipulagðri glæpastarfsemi. Hér að neðan er kæran í heild sinni.
Sérstakur saksóknari
Skúlagötu 17
101 Reykjavík
Reykjavík 9. desember 2013
Ábending um skipulagða glæpastarfsemi Dróma
Undirritaðir einstaklingar, fyrir hönd Samstöðu gegn Dróma, telja ríka ástæðu til að sérstakur saksóknari skoði hvort starfsemi fyrirtækisins Dróma hf, kt. 710309-1670, Lágmúla 6, 108 Reykjavík, gæti fallið undir skilgreiningu á skipulagðri glæpastarfsemi, þannig að ástæða sé til aðgerða af hálfu yfirvalda.
Í skýrslu ríkislögreglustjóra í mars 2010 birtist skilgreining Evrópulögreglunnar (Europol) á hugtakinu „skipulögð glæpastarfsemi.“ Samkvæmt þeirri skilgreiningu þurfa eftirfarandi fjórir liðir ávallt að eiga við:
Í skýrslunni segir einnig að auk ofangreindra frumskilyrða þurfi einhverjir tveir af eftirtöldum atriðum að eiga við um „skipulagða glæpastarfsemi“:
1. Hver þátttakandi þarf að hafa fyrirfram ákveðið verkefni.
2. Starfsemin lúti einhvers konar skipulagi og stjórnun.
3. Starfsemin þarf að vera alþjóðleg.
4. Þátttakendur þurfa að beita ofbeldi eða öðrum aðferðum sem henta þykja til ógnunar.
5. Skipulag starfseminnar þarf að vera svipað því og þekkist í viðskiptum og rekstri.
6. Viðkomandi þurfa að stunda peningaþvætti.
7. Viðkomandi leitist við að hafa áhrif á stjórnmál, fjölmiðla, opinbera stjórnsýslu, réttarkerfið eða hagkerfið.
Engum blöðum er um það að fletta að Drómi uppfyllir þrjú af þeim fjórum frumskilyrðum sem sett eru til viðmiðunar um skipulagða glæpastarfsemi, þ.e. um samvinnu fleiri en tveggja einstaklinga, tímalengd starfseminnar og markmið um auðgun.
Ennfremur virðist ljóst að Drómi uppfylli fern af sjö viðbótarskilyrðum, þ.e. nr. 1, 2, 5 og 7.
Málavextir
Það eina sem upp á vantar til að uppfylla skilgreiningu á skipulagðri glæpastarfsemi er hvort fullyrða megi að grunur leiki á alvarlegum afbrotum í starfsemi Dróma. Fjölmargar vísbendingar hníga að þeirri niðurstöðu og má þar meðal annars nefna:
Hlutdeild Fjármálaeftirlitsins
Undir venjulegum kringumstæðum væri ábendingu af þessu tagi beint til Fjármálaeftirlitsins. Undirritaðir einstaklingar telja hins vegar að FME sé vanhæft vegna hlutdeildar í ámælisverðri starfsemi Dróma.
Rétt er að rifja upp að FME stofnaði Dróma árið 2009. FME gerði fyrrum sviðsstjóra verðbréfasviðs FME og starfsmann til margra ára að hæstráðanda Dróma og formanni beggja slitastjórnanna sem þar starfa.
Vegna mikilla kvartana undan Dróma hefur FME gefið út svokallaðar gagnsæistilkynningar um fyrirtækið. Þessar skýrslur einkennast af linkind gagnvart lögbrotum Dróma og áhugaleysi á að taka á brotum fyrirtækisins þrátt fyrir að FME hafi fjölmargar heimildir til þess. Steininn tók úr þegar FME birti nýlega enn eina gagnsæistilkynninguna, sáttagerð vegna ólöglegra innheimtuaðferða Dróma. FME tilkynnti að það hefði sektað Dróma um 2,8 milljónir króna. Í raun er ekki um sekt að ræða, því að upphæðin er sú sama og Drómi hefði þurft að greiða fyrir innheimtuleyfi þann tíma sem hin ólögmæta innheimta fór fram, eða 700 þús. kr. á ári. Því var í ekki um sekt að ræða, heldur greiðslu vegna innheimtuleyfis.
Þegar Drómi tilkynnti Fjármálaeftirlitinu að fyrirtækið ætlaði ekki að taka þátt í kostnaði við úrskurðarnefnd um viðskipti við fjármálafyrirtæki, þá lét FME það gott heita og tilkynnti kærendum að ekki væri hægt að taka fyrir kærur á hendur Dróma hjá úrskurðarnefndinni. Með því móti vanrækir FME eftirlitsskyldu sína í þágu neytenda fjármálaþjónustu, þrátt fyrir að það sé ein af frumskyldum stofnunarinnar. Vart veldur fjárskortur þessari afstöðu FME, enda hyggst stofnunin skila 400 milljónum króna af fjárveitingu þessa árs.
Linkind Fjármálaeftirlitsins við Dróma er áberandi mikil og leikur enginn vafi á vanhæfni þess til að taka á málefnum fyrirtækisins. Af þeirri ástæðu telja undirrituð ekki um annan valkost að ræða en að beina ábendingu til sérstaks saksóknara, enda er embætti ð síðasta haldreipið í þessum efnum.
Á það má benda að Hagsmunasamtök heimilanna lýstu því yfir í nýlegri skýrslu um starfsemi Dróma að algerlega óviðunandi væri að FME tæki með svo vægum hætti á fyrirtæki sem stundað hefur lögbrot gegn “viðskiptavinum” sínum undanfarin fjögur og hálft ár.
Lagarök
Í ljósi þess að stjórnendur Dróma eru lögmenn og að starfsemin fellur undir lög og reglur um fjármálastarfsemi má gera meiri kröfu til þeirra um vandaða, siðlega og löglega starfshætti en gengur og gerist í rekstri fyrirtækja. Þeir geta ekki borið fyrir sig þekkingarleysi á fyrirætlunum eða tilmælum yfirvalda. Þeir geta ekki leyft sér að misnota styrkleika sinn gagnvart þeim einstaklingum og fjölskyldum sem voru lántakendur hjá Spron eða Frjálsa fremur en öðrum lánastofnunum. Þeir geta ekki leyft sér að stunda fólskulega viðskiptahætti. Engu að síður gera þeir það. Um það eru til fjölmargar vísbendingar og er vísað til þeirra í viðauka.
Um skilgreiningu á skipulegri glæpastarfsemi segir að grunur þurfi að liggja fyrir um alvarleg afbrot. Það getur ekki aðeins átt við um brot á tilteknum lagagreinum, heldur ekki síður um alvarlegar afleiðingar hinnar skipulögðu glæpastarfsemi. Hundruð fjölskyldna hafa misst heimili sín eða verið látnar greiða meira en aðrar í sambærilegri stöðu vegna misbeitingar Dróma á yfirburðastöðu sinni. Ef það flokkast ekki undir alvarleg brot, þá er eitthvað bogið við réttarfar hér á landi.
Í 248. grein almennra hegningarlaga segir: „Ef maður kemur öðrum manni til að hafast eitthvað að eða láta eitthvað ógert með því á ólögmætan hátt að vekja, styrkja eða hagnýta sér ranga eða óljósa hugmynd hans um einhver atvik, og hefur þannig fé af honum eða öðrum, þá varðar það fangelsi allt að 6 árum.“
Við teljum að þessi grein hegningarlaganna eigi við um fjölmargt af því sem ráðamenn Dróma hafa aðhafst undanfarin ár og rakið hefur verið hér að undan. Ólögmæti aðgerða Dróma felst í því að fara ekki eftir þeim skýru tilmælum sem sett voru um sambærileg skuldauppgjör einstaklinga og fjölskyldna og hafa þannig fjármuni og eignir af fólki.
Við hvetjum sérstakan saksóknara til að hefja sakamálarannsókn sem beinist að starfsháttum Dróma og þeim sem þar eru við stjórnvölinn. Öll rök hníga að því að hátterni Dróma flokkist undir skipulagða glæpastarfsemi og að Fjármálaeftirlitið hylmi yfir með fyrirtækinu.
Aðdáunarvert er hvernig lögregluyfirvöld hafa hingað til beitt sér gegn skipulagðri glæpastarfsemi. Í þessu tilfelli virðist munurinn á lögmönnum í jakkafötum og mótorhjólamönnum í leðurvestum aðallega felast í því hvers konar ofbeldi þeir beita.
Viðauki:
Nánari heimildir um ólögmæti athafna Dróma er að finna á vefsíðunni www.dromafjotrar.weebly.com
Virðingarfyllst
Samstaða gegn Dróma
Skúlagötu 17
101 Reykjavík
Reykjavík 9. desember 2013
Ábending um skipulagða glæpastarfsemi Dróma
Undirritaðir einstaklingar, fyrir hönd Samstöðu gegn Dróma, telja ríka ástæðu til að sérstakur saksóknari skoði hvort starfsemi fyrirtækisins Dróma hf, kt. 710309-1670, Lágmúla 6, 108 Reykjavík, gæti fallið undir skilgreiningu á skipulagðri glæpastarfsemi, þannig að ástæða sé til aðgerða af hálfu yfirvalda.
Í skýrslu ríkislögreglustjóra í mars 2010 birtist skilgreining Evrópulögreglunnar (Europol) á hugtakinu „skipulögð glæpastarfsemi.“ Samkvæmt þeirri skilgreiningu þurfa eftirfarandi fjórir liðir ávallt að eiga við:
- Til þarf að koma samvinna fleiri en tveggja einstaklinga.
- Starfsemin þarf að standa yfir í langan eða óskilgreindan tíma.
- Grunur þarf að liggja fyrir um alvarlegt afbrot.
- Markmið viðkomandi eru auðgun og/eða völd.
Í skýrslunni segir einnig að auk ofangreindra frumskilyrða þurfi einhverjir tveir af eftirtöldum atriðum að eiga við um „skipulagða glæpastarfsemi“:
1. Hver þátttakandi þarf að hafa fyrirfram ákveðið verkefni.
2. Starfsemin lúti einhvers konar skipulagi og stjórnun.
3. Starfsemin þarf að vera alþjóðleg.
4. Þátttakendur þurfa að beita ofbeldi eða öðrum aðferðum sem henta þykja til ógnunar.
5. Skipulag starfseminnar þarf að vera svipað því og þekkist í viðskiptum og rekstri.
6. Viðkomandi þurfa að stunda peningaþvætti.
7. Viðkomandi leitist við að hafa áhrif á stjórnmál, fjölmiðla, opinbera stjórnsýslu, réttarkerfið eða hagkerfið.
Engum blöðum er um það að fletta að Drómi uppfyllir þrjú af þeim fjórum frumskilyrðum sem sett eru til viðmiðunar um skipulagða glæpastarfsemi, þ.e. um samvinnu fleiri en tveggja einstaklinga, tímalengd starfseminnar og markmið um auðgun.
Ennfremur virðist ljóst að Drómi uppfylli fern af sjö viðbótarskilyrðum, þ.e. nr. 1, 2, 5 og 7.
Málavextir
Það eina sem upp á vantar til að uppfylla skilgreiningu á skipulagðri glæpastarfsemi er hvort fullyrða megi að grunur leiki á alvarlegum afbrotum í starfsemi Dróma. Fjölmargar vísbendingar hníga að þeirri niðurstöðu og má þar meðal annars nefna:
- Þrátt fyrir ákveðin fyrirmæli stjórnvalda og eftirlitsstofnana um að Drómi eigi að afgreiða mál fyrrum lántakenda hjá Spron og Frjálsa með samskonar hætti og hjá viðskiptabönkunum, hefur Drómi skellt skollaeyrunum við þeim. Fyrirtækið reynir þess í stað að hafa meiri fjármuni af viðkomandi skuldurum en sátt hefur náðst um í þjóðfélaginu. Ásetningur um að auðgast í andstöðu við eindregin fyrirmæli stjórnvalda fer vart á milli mála.
- Drómi neitar að taka þátt í kostnaði við úrskurðarnefnd um viðskipti við fjármálafyrirtæki. Með því móti rænir Drómi einstaklinga þeim möguleika að skjóta ágreiningsefnum fyrir nefndina og neyðir þá þess í stað til að leggja í kostnaðarsöm málaferli. Með þessu háttalagi hefur Drómi betri rétt af einstaklingum í því skyni að hafa af þeim fjármuni.
- Drómi hefur stundað ólögmæta innheimtustarfsemi árum saman og er það staðfest af Fjármálaeftirlitinu. Drómi hafnar því að bera ábyrgð á því tjóni sem þessi ólögmæta innheimta hefur valdið fólki.
- Drómi misbeitir fjárhagslegum styrk sínum með því að verja hundruð milljónum króna í innheimtu- og málskostnað til að ná fjármunum og eignum af einstaklingum sem eiga undir högg að sækja og geta ekki varist sem skyldi.
- Drómi hefur selt heimili ofan af fjölskyldum af fullkomnu miskunnarleysi og í algjörri andstöðu við siðferðisleg viðmið og tilmæli stjórnvalda.
- Starfsfólk Dróma hefur margsinnis hótað fólki öllu illu í samskiptum um uppgjör.
- Dæmi eru til um að Drómi hafi tekið eignir af fólki á fölsku lágu matsverði og selt á mun hærra verði í eigin hagnaðarskyni.
- Drómi hunsar dómafordæmi margítrekað og krefst afgreiðslu dómstóla í nánast öllum ágreiningsefnum.
- Drómi þvælir málum fram og aftur, svarar ekki tölvupóstum eða skilaboðum mánuðum saman og þreytir fólk þannig til uppgjafar. Með því móti er verið að hafa fjármuni af fólki með óprúttnum hætti.
Hlutdeild Fjármálaeftirlitsins
Undir venjulegum kringumstæðum væri ábendingu af þessu tagi beint til Fjármálaeftirlitsins. Undirritaðir einstaklingar telja hins vegar að FME sé vanhæft vegna hlutdeildar í ámælisverðri starfsemi Dróma.
Rétt er að rifja upp að FME stofnaði Dróma árið 2009. FME gerði fyrrum sviðsstjóra verðbréfasviðs FME og starfsmann til margra ára að hæstráðanda Dróma og formanni beggja slitastjórnanna sem þar starfa.
Vegna mikilla kvartana undan Dróma hefur FME gefið út svokallaðar gagnsæistilkynningar um fyrirtækið. Þessar skýrslur einkennast af linkind gagnvart lögbrotum Dróma og áhugaleysi á að taka á brotum fyrirtækisins þrátt fyrir að FME hafi fjölmargar heimildir til þess. Steininn tók úr þegar FME birti nýlega enn eina gagnsæistilkynninguna, sáttagerð vegna ólöglegra innheimtuaðferða Dróma. FME tilkynnti að það hefði sektað Dróma um 2,8 milljónir króna. Í raun er ekki um sekt að ræða, því að upphæðin er sú sama og Drómi hefði þurft að greiða fyrir innheimtuleyfi þann tíma sem hin ólögmæta innheimta fór fram, eða 700 þús. kr. á ári. Því var í ekki um sekt að ræða, heldur greiðslu vegna innheimtuleyfis.
Þegar Drómi tilkynnti Fjármálaeftirlitinu að fyrirtækið ætlaði ekki að taka þátt í kostnaði við úrskurðarnefnd um viðskipti við fjármálafyrirtæki, þá lét FME það gott heita og tilkynnti kærendum að ekki væri hægt að taka fyrir kærur á hendur Dróma hjá úrskurðarnefndinni. Með því móti vanrækir FME eftirlitsskyldu sína í þágu neytenda fjármálaþjónustu, þrátt fyrir að það sé ein af frumskyldum stofnunarinnar. Vart veldur fjárskortur þessari afstöðu FME, enda hyggst stofnunin skila 400 milljónum króna af fjárveitingu þessa árs.
Linkind Fjármálaeftirlitsins við Dróma er áberandi mikil og leikur enginn vafi á vanhæfni þess til að taka á málefnum fyrirtækisins. Af þeirri ástæðu telja undirrituð ekki um annan valkost að ræða en að beina ábendingu til sérstaks saksóknara, enda er embætti ð síðasta haldreipið í þessum efnum.
Á það má benda að Hagsmunasamtök heimilanna lýstu því yfir í nýlegri skýrslu um starfsemi Dróma að algerlega óviðunandi væri að FME tæki með svo vægum hætti á fyrirtæki sem stundað hefur lögbrot gegn “viðskiptavinum” sínum undanfarin fjögur og hálft ár.
Lagarök
Í ljósi þess að stjórnendur Dróma eru lögmenn og að starfsemin fellur undir lög og reglur um fjármálastarfsemi má gera meiri kröfu til þeirra um vandaða, siðlega og löglega starfshætti en gengur og gerist í rekstri fyrirtækja. Þeir geta ekki borið fyrir sig þekkingarleysi á fyrirætlunum eða tilmælum yfirvalda. Þeir geta ekki leyft sér að misnota styrkleika sinn gagnvart þeim einstaklingum og fjölskyldum sem voru lántakendur hjá Spron eða Frjálsa fremur en öðrum lánastofnunum. Þeir geta ekki leyft sér að stunda fólskulega viðskiptahætti. Engu að síður gera þeir það. Um það eru til fjölmargar vísbendingar og er vísað til þeirra í viðauka.
Um skilgreiningu á skipulegri glæpastarfsemi segir að grunur þurfi að liggja fyrir um alvarleg afbrot. Það getur ekki aðeins átt við um brot á tilteknum lagagreinum, heldur ekki síður um alvarlegar afleiðingar hinnar skipulögðu glæpastarfsemi. Hundruð fjölskyldna hafa misst heimili sín eða verið látnar greiða meira en aðrar í sambærilegri stöðu vegna misbeitingar Dróma á yfirburðastöðu sinni. Ef það flokkast ekki undir alvarleg brot, þá er eitthvað bogið við réttarfar hér á landi.
Í 248. grein almennra hegningarlaga segir: „Ef maður kemur öðrum manni til að hafast eitthvað að eða láta eitthvað ógert með því á ólögmætan hátt að vekja, styrkja eða hagnýta sér ranga eða óljósa hugmynd hans um einhver atvik, og hefur þannig fé af honum eða öðrum, þá varðar það fangelsi allt að 6 árum.“
Við teljum að þessi grein hegningarlaganna eigi við um fjölmargt af því sem ráðamenn Dróma hafa aðhafst undanfarin ár og rakið hefur verið hér að undan. Ólögmæti aðgerða Dróma felst í því að fara ekki eftir þeim skýru tilmælum sem sett voru um sambærileg skuldauppgjör einstaklinga og fjölskyldna og hafa þannig fjármuni og eignir af fólki.
Við hvetjum sérstakan saksóknara til að hefja sakamálarannsókn sem beinist að starfsháttum Dróma og þeim sem þar eru við stjórnvölinn. Öll rök hníga að því að hátterni Dróma flokkist undir skipulagða glæpastarfsemi og að Fjármálaeftirlitið hylmi yfir með fyrirtækinu.
Aðdáunarvert er hvernig lögregluyfirvöld hafa hingað til beitt sér gegn skipulagðri glæpastarfsemi. Í þessu tilfelli virðist munurinn á lögmönnum í jakkafötum og mótorhjólamönnum í leðurvestum aðallega felast í því hvers konar ofbeldi þeir beita.
Viðauki:
Nánari heimildir um ólögmæti athafna Dróma er að finna á vefsíðunni www.dromafjotrar.weebly.com
Virðingarfyllst
Samstaða gegn Dróma